De Telegraaf over ANIMA MUNDI Museum Boijmans Van Beuningen
Robot Pepper heet bezoekers welkom in de tentoonstelling Anima Mundi in het Rotterdamse museum Boijmans van Beuningen. Als je om hem heenloopt volgt hij je blik. Dat is best spannend. Op zijn buik draagt hij een tablet waarmee hij kan communiceren en hij schijnt ook emoties te kunnen lezen (als de techniek meewerkt tenminste). De maker van deze tentoonstelling, kunstenaar Hans van der Ham, nam de robot op in zijn selectie om bezoekers te laten nadenken over de vraag in hoeverre het computergestuurde figuur een ziel heeft en, in breder perspectief, wat levende wezens van dode materie onderscheidt. Het kan toch niet zo zijn dat een levenloos voorwerp, dat uit zichzelf tot niets in staat is, als bezield wordt gezien? "Toch wel!", reageert Van der Ham. "Ik oordeel daar zelf niet over in de tentoonstelling, omdat ik het publiek daar vrij in wil laten, maar veel mensen, met name in Japan, kennen een ziel toe aan voorwerpen. Neem alleen al de bewonderaars van de vele kunstmatig gecreëerde evenbeelden." Hij laat onder meer de film My Silicone Love van de Nederlandse Filmmaker Sophie Dros zien, waarin een man met dertien levensechte poppen samenleeft. Hij kleedt ze aan, heeft seks met ze, en neemt ze mee uit alsof het echte mensen zijn. Zijn emotionele band met de poppen is zo groot dat ze voor hem zeker een ziel hebben. "De oude Grieken gingen ervan uit dat álles in ons leven een ziel heeft", vult Van der Ham aan. "Daar komt de titel Anima Mundi, te vertalen als 'wereldziel', ook vandaan. De Grieken zagen kunst als een vervanging van de werkelijkheid. Volgens de overlevering waren er mensen die fysieke relaties onderhielden met beelden." In de expositie staat de ziel in de breedste zin van het woord centraal. Van der Ham koos een inspirerende mix van kunstwerken in de context van etnografica, alchemie, biotechnologie en robotica. Het sluitstuk is een beeld van robot Pepper die naar Pinokkio kijkt. Van der Ham voelt daar enige tragiek bij: "Pinokkio heeft er niet om gevraagd tot leven gewekt te worden. Tot nu toe was hij een fantasiefiguur, maar als de ontwikkelingen in de kunstmatige intelligentie zover gaan dat het brein wordt omgezet in data, dan wordt het levensverhaal van Pinokkio akelig echt."
T/m 23 september in Boijmans van Beuningen, Rotterdam
